Folik Asit Ne İşe Yarar?
Folat, insanların canlılık faaliyetlerini sürdürmesi için çok önemlidir.1 Folik asit; hücre bölünmesinde, yeni hücre oluşumunda ve hücrelerin yenilenmesinde aktif rol oynar. Özellikle folik asit, DNA oluşumunda ve karbonhidratların enerjiye dönüştürülmesinde oldukça önemli görevler üstlenir.
Folik asitin, canlıların vücut işlevlerini yerine getirmek ve oluşumuna katkı sağlamak gibi önemli bir görevi vardır. Bu nedenle hamilelik öncesi dönemde folik asit eksikliğinin giderilmesi oldukça elzemdir. Özellikle üreme hücrelerinin gelişmesine katkı sağlaması açısından gebelik öncesi, anne ve baba adaylarının folik asit alımına özen göstermesi gerekebilir.
İnsanlarda folat eksikliği ile ilişkili olarak birçok hastalık baş gösterebilir. İnsanlar folatı sentezleyemediğinden, dışarıdan folat bakımından zengin gıdalarla ve folik asit takviyesi ile folat ihtiyaçlarını gidermektedirler. Bu nedenle diyette sık tüketilen gıdaların folat bakımından zengin olması önem kazanmaktadır. Bu amaçla gıdalardaki folat miktarını arttırıcı etkenler belirlenip gıdalarda folat miktarının arttırılması sağlanabilir 2.
Özellikle vücudunda folat eksikliği olan kişilerde depresyona meyil, vücut direncinde zayıflama, halsizlik ve yorgun hissetme gözlemlenebilir. Ayrıca yapılan pek çok çalışmada Parkinson, Alzheimer, bipolar ve Şizofrenik bozukluklar gibi nörolojik ve psikiyatrik hastalıklar arasında ilişkiler kurulmuş ve bu folik asitin bazı hastalıkların oluşumundaki rolü ortaya çıkarılmıştır.3
Görüldüğü üzere mental sağlığımızdan, vücut sisteminin iyi işleyişine kadar pek çok alanda önemli görevleri olan, folik asitin eksikliği durumunda; vücut sisteminde aksaklıklar yaşanabilir.
Folik Asit Eksikliği Sebepleri Nelerdir?
Folat, doğal olarak besinlerden alınabilen bir vitamindir. Folat özellik olarak, suda çözünebilir bu nedenle de vücudumuzda depolanamaz. Vücudumuzda eksikliği yaşanmaması için her gün düzenli olarak alınması gerekir. Folik asit eksikliğinin nedenleri ise şu şekildedir:
- Fazla alkol kullanımı
- Aşırıya kaçan kontrolsüz diyetler
- Diyaliz
- Bazı medikal ilaçlar
- Çölyak hastalığı
- Aşırı pişmiş sebze tüketimi
Folik Asit Eksikliği Belirtileri Nelerdir?
Folik asitin kırmızı kan hücrelerinde ne kadar önemli bir rol üstlenmiş olduğundan bahsetmiştik. Folik asitin eksikliği durumunda; kırmızı kan hücrelerinin yapımında azalma meydana gelir, bu da belirgin bir biçimde kansızlığın (anemi) oluşumuna neden olabilir.
Kişi de anemi kaynaklı olarak; halsizlik, yorgunluk ve soluk bir cilt yapısı gözlemlenebilir. Tüm bunlara ek olarak; hafıza problemleri, sindirim sorunları, baş ağrısı da yoğun olarak ortaya çıkan rahatsızlıklar meydana gelebilir.
Büyüme çağındaki çocuklarda, gelişmede yavaşlama görülebilir. Eğer çocuğunuzda herhangi bir gelişim geriliği gözlemliyorsanız, mutlaka uzman bir doktora gidip gerekli testleri yaptımanızı öneririz. Bundan sonraki süreçte doktorunuzun da yönlendirmesiyle çeşitli gıda takviyeleri kullanabilirsiniz.
Ayrıca şok diyetler sonrası yüksek kilo kayıpları yaşayan kişilerde de folik asit eksikliğine bağlı halsizlik, hafıza sorunları ve mide bulantıları gözlemlenebilir. Her ne kadar bu belirtiler görülüyor olsa da folik asit eksikliğinin net teşhisini koymak güçtür. Bu nedenle gerekli kan tahlilleri yapılmalı ve kan değerlerine bakılmalıdır. Yoğunlukla anemi ve sindirim kaynaklı durumlar çok daha kolaylıkla tehşis edilebilirler.
Hamilelikte Folik Asit Kullanımı
Folik asit eksikliği herkes için problem yaratsada, hamilelik döneminde olan kadınlar için çok daha önemlidir. Vücudun sağlıklı işlemesinde ve hücre gelişiminde yapı taşı görevinde olan vitamin ve minerallerin eksiksiz olarak alınması gerekir. Özellikle hamilelik planı olan kadınların, hamilelik öncesi süreçte doktorlarına da danışarak takviye folik asit alımı gerçekleştirmesi gerekebilir.
Folik asit eksikliği hem annede hem de bebekte istenmeyen rahatsızlıkların ortaya çıkmasına neden olabilir. Özellikle folat eksikliği durumunda bebeklerde omurilik ve beyin gelişiminde problemler meydana gelebilir. Aynı zamanda omurga kapanması ve omurgada kese oluşumu da görülebilir. Yeterli folik asit alımı ile bu ve bu gibi pek çok rahatsızlığın önüne geçilmesine yardımcı olabilir.
Folik Asitin Yan Etkisi Var mı?
Folat, doğal yollarla gıdalardan temin edilebilen bir vitamin türüdür ve bu nedenle doğal yollarla alınan folatın vücut için yan etkisi bulunmamaktadır. Ancak alınan takviyelerde, kişinin alerjisi varsa reaksiyon görülebilir. Genellikle reaksiyonlar; kızarıklık, kurdeşen ya da kabarıklık şeklinde gözlemlenir. Çok nadir de olsa kusma yaşanabilir. Bu nedenle alerjik rahatsızlıklarınız varsa öncelikle doktorunuza danışmalısınız.
Folik Asit İçeren Besinler Nelerdir?
Sağlıklı ve dengeli bir yaşam için folik asit kullanımı oldukça önemlidir. Genel olarak, günlük olarak aldığımız gıdalarda folik asit ihtiyacı karşılanabilir. Fakat gebeler, emilim problemi yaşayan ve beslenme bozukluğu olan kişiler günlük ihtiyacı olan miktarı besinlerden karşılamayabilir. Bu noktada doktor onaylı olarak takviye kullanımı gerekli olabilir.
Şimdi gelelim yazımızın ana konusu olan; ‘’folik asit nasıl kullanılır, folik asit ne zaman kullanılır, folik asit ne işe yarar, folik asit nelerde var?’’ sorularının cevaplarına.
Folik asit içeren besinler şu şekildedir
- Yeşil Yapraklı Sebzeler: Folik asit, Latince yaprak anlamına gelen “folium” kelimesinden gelmektedir.4 İsminin anlamını; yeşil yaprağa sahip sebzelerde bol miktarda folat bulunmasından alır. Yoğunlukla; ıspanak, roka, marul, nane ve maydanozda bulunur.
- Baklagiller: Baklagillerde bol miktarda folat bulunur. Özellikle mercimek, fasulye, bezelye ve barbunya gibi baklagilleri günlük yeme düzenine ekleyerek, günlük almanız gereken folik asit miktarına yardımcı olabilirsiniz.
- Turunçgiller: Mandalina, portakal, greyfurt gibi meyveleri günlük yeme porsiyonunu aşmayacak şekilde rahatlıkla tüketebilirsiniz.
- Avokado: Ülkemizde de gittikçe kullanım yaygınlaşan avokado, hem çok iyi bir yağ kaynağı hem de folik asit açısından zengin bir besindir.
- Yumurta: Yumurta içerisindeki zengin protein, mineral ve vitaminlere ek olarak oldukça iyi bir folik asit kaynağıdır.
- Fındık: Zengin ve iyi bir yağ kaynağı olan fındık aynı zamanda folik asit açısından da iyi bir besindir.
- Sakatat: Özellikle dana ciğeri ve böbrekte yoğun olarak folik asit bulunur. Pişirilme koşullarına dikkat ederek, beslenme düzeninize rahatlıkla ekleyebilirsiniz.
- Pancar: Zengin folik asit kaynaklarından biri olan pancar, aynı zamanda içerdiği mineral ve vitaminlerle sebebiyle de tercih edebileceğiniz bir besindir.
- Brokoli: Sağlıklı beslenme temelli diyetlerde sıklıkla karşılaştığımız Brokoli; folik asit, B6, potasyum, E vitamini gibi pek çok vitamin ve mineral içerir. Bu nedenle folat değerine zarar gelmemesi açısından buharda ya da az ısı ile pişirerek tüketmeniz tavsiye edilir.
Görüldüğü üzere dengeli ve sağlıklı bir beslenme biçimi tercih ettiğinizde günlük almanız gereken folat miktarını karşılayabilirsiniz. Fakat folat eksikliği yaşadığınızı düşünüyorsanız, bebek planınız varsa, emilim problemleri yaşıyorsanız; doktorunuzun da onayıyla folik asit takviyesi tercih edebilirsiniz.
Uyarı: Bu metin tüketicileri konu özelinde objektif bir şekilde bilgilendirme amaçlı yazılmıştır.
